του Γιώργου Ιεροδιάκονου
Έχουν
αναρτηθεί στο internet φωτογραφίες και βίντεο από την τελετουργία του Σώρρα και
των «παιδιών» του στην αρχαία Ολυμπία. Οι περισσότερες αναφορές βέβαια στο θέμα
είναι ξεκαρδιστικές. Λυπάμαι, αλλά τα πράγματα δεν είναι και τόσο αθώα όπως
φαίνονται, ούτε τόσο γελοία, όπως νομίζουν οι περισσότεροι.
O
τύπος στήνει μεθοδικά έναν φανατισμένο στρατό. Και μη μου πείτε ότι πρόκειται
για ηλίθιους. Διότι ένας στρατός φανατισμένων ηλιθίων είναι ό,τι πιο επικίνδυνο
θα μπορούσε να συμβεί σε τέτοιες ακραίες συνθήκες όπως είναι αυτές που
διανύουμε.
Φοβόμασταν
την φασιστική έξαρση να έρχεται από την Χρυσή Αυγή. Όμως κάναμε λάθος. Ο
φασισμός που γεννιέται στις τάξεις του Σώρρα είναι απερίγραπτος. Και είναι
ιδιαίτερα δύσκολο να φρεναριστεί. Πώς είναι δυνατόν να αντιμετωπίσεις ένα
διαρκώς αναπτυσσόμενο φανατισμένο πλήθος, που είναι πεπεισμένο ότι έχει τους
Θεούς μαζί του, ότι κατάγονται από τον Σείριο, που ορκίζονται σε «Ελλάνια
πρωτόκολλα», τα οποία έχουν συντάξει κάποιες θεϊκές οντότητες του γαλαξία και
ότι είναι οι κληρονόμοι και ιδιοκτήτες του πλανήτη;
Τις
προάλλες μου έλεγε ένας δικός τους ότι διεξάγεται στον γαλαξία μια δεύτερη
τιτανομαχία, την οποία κερδίζουμε και σύντομα θα ξαναπάρουμε πίσω τον πλανήτη
από τους Κρόνιους. Όλα αυτά τα πιστεύουνε. Και κόβουν φλέβες γι’ αυτή την
πίστη.
Μη
μου πείτε ότι όλα αυτά είναι αστειότητες. Το ίδιο αστειότητες ήταν και εκείνα
που έλεγε ο Χίτλερ για Θούλη, Υπερβόρειους και Άρεια φυλή. Μακάρι να βγω
ψεύτης, αλλά φοβάμαι ότι αυτό που γεννιέται εκεί πέρα, θα μπορούσε να καταστεί
πραγματικός εφιάλτης.
Επανέρχομαι
όμως στο τελετουργικό δρώμενο της αρχαίας Ολυμπίας. Αυτό που παρακολουθούμε να
διαδραματίζεται αποτελεί μια δοκιμασμένη πρακτική, με την οποία ο συμμετέχων
στο δρώμενο, φανατίζεται ακόμα περισσότερο δια της ενεργού εμπλοκής του. Ένα
ζήτημα με το οποίο ασχολήθηκε επισταμένως ο Φρόιντ. Στο σύγγραμμά του
«Ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του εγώ» καταπιάνεται ακριβώς με την
ψυχολογική ανάλυση της μάζας, ως έναν παροδικό σχηματισμό
ετερόκλητων ανθρώπων με κάποιο κοινό χαρακτηριστικό και πρόσκαιρα ομοιογενή
συμπεριφορά, από ψυχαναλυτική σκοπιά.
Αλλά
και πριν από τον Φρόιντ, ο Γκυστάβ Λε Μπον αποκάλυψε πώς και υπό ποίες
συνθήκες, μία ομάδα ανθρώπων χωρίς ιδιαίτερους δεσμούς, πέρα από
κάποιο κοινό στοιχείο, μπορεί να οργανωθεί σε μάζα και να δράσει από
κοινού για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα. Τα άτομα
που συνθέτουν την μάζα, χάνουν μέρος από τα ατομικά
τους χαρακτηριστικά, χάνουν επίσης τον ορθολογισμό τους, τις
αναστολές τους και τη διακριτή τους βούληση και αρχίζουν να διακατέχονται
από μια οξυμένη ενσυναίσθηση και μία ευφορία έντονης ισχύος. Η
μάζα συμπεριφέρεται παρορμητικά, συναισθηματικά, άλογα, είναι δεκτική σε
υποβολή, ευμετάβλητη και ευκολοκυβέρνητη. Παρουσιάζει δηλαδή ιδιότητες
ενός νευρωτικού, όπως η ανιμιστική πίστη στην παντοδυναμία της σκέψης
ή ψυχαναγκασμούς, κατά τη φροϋδική ανάλυση. Τα χαρακτηριστικά
αυτά, σε ατομικό επίπεδο μεγεθύνονται στο έπακρο, λόγω
της μεταδοτικότητας μεταξύ των μελών της μάζας.
Μέσα
σ’ αυτά τα δρώμενα λοιπόν, όπως και η τελετή στην αρχαία Ολυμπία, το άτομο
χάνει την αυτοτέλειά του και ενεργεί ως μέλος μιας «ισχυρής Δύναμης». Δεν
χρειάζεται να πιστεύει απαραίτητα στους Θεούς που επικαλείται η ομάδα. Του
αρκεί που αντλεί δύναμη από το τελετουργικό.