του Δημήτρη Καζάκη
Όταν
έπεσε η Πόλη, με μπαμπεσιά καθώς θέλει η παράδοση, οι Οθωμανοί εισέβαλαν
σφάζοντας, λεηλατώντας και καίγοντας όπως συνηθιζόταν στην εποχή τους, στα ήθη
και τα έθιμα του πολιτισμού τους. Μόνο τους μεγάλους άρχοντες δεν πείραξαν με
πρώτον τον Μέγα Δούκα, δηλαδή ένα είδος πρωθυπουργού των Βυζαντινών, Λουκά
Νοταρά. Όλους αυτούς – όπως αναφέρει στο χρονικό του ο Μιχαήλ Δούκας, αλλά και
άλλοι – τους είχαν εξαγοράσει από αρκετά νωρίς. Ίσως και πριν ξεκινήσει η
πολιορκία της Πόλης. Κι έτσι η άμυνα της βασιλεύουσας στερήθηκε τους πόρους από
τις περιουσίες τους, που τις έκρυψαν καθώς θεωρούσαν σίγουρο ότι θα τις
κρατήσουν και υπό το νέο καθεστώς.
Οι
Οθωμανοί τους ήθελαν για να καθησυχάσουν τον πληθυσμό κι έτσι να κάνουν την
δουλειά του κατακτητή πιο εύκολη. Όταν μπήκε στην Πόλη ο Μωάμεθ ο Πορθητής,
όπως τον αποκάλεσαν οι πιστοί του υπήκοοι, κάλεσε τον Μέγα Δούκα και τους
άλλους βυζαντινούς αξιωματούχους. Τους κάλεσε να παρουσιαστούν μπροστά του
και να δηλώσουν δημόσια την υποταγή
τους. Αυτοί ασφαλείς στις βίλες τους και με εγγυήσεις από τους Οθωμανούς
κατακτητές για την ζωή και την περιουσία τους, βιάστηκαν να υπακούσουν.
Ήταν
σίγουροι ότι έστω κι αν χάθηκε η βασιλεύουσα, η χώρα ολόκληρη μαζί με τον λαό
της, μιας και περνούσε από το χατζάρι του κατακτητή, αυτοί θα επιβίωναν και θα
χαίρονταν τα πλούτη τους. Ήταν η άρχουσα τάξη του Βυζαντίου που ξεζούμιζε επί
αιώνες τον λαουτζίκο υπό την προστασία του αυτοκρατορικού στέμματος. Τώρα
φαντάζονταν ότι θα συνέχιζαν υπό την προστασία του σουλτάνου. Τι τους ενδιέφερε
αν τους προστάτευε το στέμμα του αυτοκράτορα, ή το σαρίκι του σουλτάνου; Τους
ήταν παντελώς αδιάφορο. Το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν η περιουσία τους και τα
μέσα να την αυγαταίνουν.
Πήγαν
λοιπόν να δηλώσουν υποταγή. Και όπως συνηθιζόταν τότε, μαζί με την υποταγή τους
έθεσαν στη διάθεση του Πορθητή και τα πλούτη τους. Τότε ο Μωάμεθ – όπως
αναφέρεται από χρονικογράφους της εποχής – έκανε κάτι απροσδόκητο. «Γιατί
αφέντες μου δεν τάξατε το βιός σας στον αυτοκράτορα και την Πόλη σας;» φέρεται
να ρώτησε πρώτα τον Μέγα Δούκα και ύστερα τους υπόλοιπους έκπληκτους
αξιωματούχους. Κάτι πήγαν αυτοί να ψελλίσουν για την υπόγεια συμφωνία που είχαν
κάνει μαζί του και πόσο αυτή τον βοήθησε να πάρει την Πόλη, αλλά δεν πρόλαβαν,
καθώς ο Μωάμεθ συμπλήρωσε: «Μια φορά προδότης, για πάντα προδότης. Πάρτε τους
το κεφάλι και η περιουσία τους στο σουλτανικό θησαυροφυλάκιο!»
Θέλουν
το οικόπεδο